Wcześniejszą emeryturę można w 2017 r. uzyskać w formie emerytury pomostowej,  emerytury częściowej oraz świadczenia przedemerytalnego, które jest najbardziej popularną formą w tym zakresie.

  1. Świadczenie przedemerytalne.

Świadczenie przedemerytalne przyznawane jest na wniosek zgłoszony przez osobę ubiegającą się o to świadczenie. Wniosek ten powinien być złożony w oddziale ZUS właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby. Aby pracownik mógł starać się o świadczenie musi:

  • mieć ukończone do dnia rozwiązania stosunku pracy 56 lat (kobiety) lub 61 lat (mężczyźni) i mieć 20 lat stażu pracy (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni), a pracę stracić z powodu likwidacji zakładu lub jego niewypłacalności;
  • ukończyć 55/60 lat (kobiety/mężczyźni), lecz wówczas okresy składkowe i nieskładkowe muszą wynosić 30/35 lat (kobiety/mężczyźni), a pracę trzeba stracić z winy pracodawcy;
  • mieć staż pracy wynoszący minimum 35 lat (kobiety) i 40 lat (mężczyźni), a pracę stracić z winy pracodawcy – wtedy świadczenie dostanie niezależnie od wieku.

Do stażu liczą się okresy składkowe i nieskładkowe. Okresy nieskładkowe nie mogą jednak przekroczyć jednej trzeciej okresów składkowych.

Świadczenia przedemerytalnego nie dostanie pracownik zaraz po zwolnieniu z zakładu. Wcześniej musi zarejestrować się w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. Świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie, która spełnia szczególne warunki wymagane do przyznania tego świadczenia, jeżeli:

  • przez okres co najmniej 180 dni pobierała zasiłek dla bezrobotnych,
  • obecnie jest zarejestrowana jako bezrobotna,
  • w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,
  • złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych,
  • złoży wniosek w ciągu 30 dni od ustania zatrudnienia, w tym w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych albo innej pracy zarobkowej, jeżeli w okresie pobierania zasiłku wykonywała inną pracę zarobkową lub zatrudnienie w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, albo była zatrudniona w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, a wykonywanie jednej z tych prac ustało po upływie 180-dniowego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Wysokość tego świadczenia od 01 marca 2017 r. będzie wynosiła 1.040,00  zł.

  1. Emerytura pomostowa.

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który łącznie spełnia następujące warunki:

  1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
  2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
  3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
  4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
  5. przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub ustawy o emeryturach i rentach z FUS);
  6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze;
  7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Kwota emerytury pomostowej nie może być niższa niż kwota najniższej emerytury (od od 1 marca 2016 r. kwota najniższej gwarantowanej emerytury wynosi 882,56 zł). Od 01 marca  2017 r. najniższa emerytura ma wynieść 1.000,00 zł, wobec tego tyle samo wyniesie emerytura pomostowa.

  1. Emerytura częściowa.

Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. mogą także starać się o emeryturę częściową – jest to stosunkowo nowe rozwiązanie, wprowadzone w wyniku nowelizacji ustawy emerytalnej z 11 maja 2012 r. Aby się o nią ubiegać trzeba spełnić dwa warunki:

  • osiągnąć wiek co najmniej 62 lata dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn,
  • posiadać okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.

Jednak w praktyce na razie z emerytury częściowej mogą korzystać tylko mężczyźni urodzeni w 1949 roku. Kobiety będą mogły przejść na to świadczenie najwcześniej w 2021 roku..

Co ważne, pobierając emeryturę częściową nie trzeba rozwiązać umowy o pracę  Wysokość emerytury częściowej będzie wynosiła 50 proc. pełnej kwoty emerytury, która przysługiwałaby wnioskodawcy, gdyby ukończył już powszechny wiek emerytalny.

  1. Emerytura normalna

Od  01  października  2017 r. nastąpi  powrót  do  starych  zasad  przechodzenia  na  emeryturę,  czyli  kobiety  – 60  lat,  mężczyźni –  65  lat.  Opłaca  się  więc  poczekać. Na wysokość emerytury składa się tzw. część socjalna i część stażowa.

Część socjalna to stały, zawsze występujący składnik emerytury, obliczany jako 24% kwoty bazowej obowiązującej w dacie zgłoszenia wniosku o emeryturę lub powstania prawa do tego świadczenia.
Dla emerytur przyznawanych od 1 marca do końca lutego następnego roku kalendarzowego część socjalna emerytury jest ustalana w jednakowej wysokości.
Aktualnie, tj. od 1 marca 2016 r. do 28 lutego 2017 r., część socjalna emerytury wynosi 818,07 zł (24% z kwoty bazowej 3 408,62 zł).

Drugi element emerytury decydujący o jej wysokości, to tzw. część stażowa. Odzwierciedla ona wymiar przebytych okresów składkowych i nieskładkowych oraz podstawę wymiaru emerytury.
Ustala się ją licząc:

  • po 1,3% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów składkowych,
  • po 0,7% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów nieskładkowych.

Po  wprowadzeniu  wieku,  płci,  wymiaru  okresów  składkowych  i  nieskładkowych  oraz  wysokości   osiąganych  przychodów   można   obliczyć  wskaźnik  wysokości  wymiaru   emerytury,  który   mnożony  jest   przez   kwotę   bazową  (3.408.62  zł)   aby   uzyskać  podstawę   wymiaru  emerytury.  Tak  ustaloną   podstawę   wymiaru  emerytury  mnoży   się  przez  okresy  składkowe   i   nieskładkowe,   ustalając   emeryturę   za  te  okresy.   Do   tak  ustalonej  emerytury  dodaję  się  część  socjalną  (obecnie  818,07  zł).

  1. Odprawa emerytalna.

Rozwiązanie stosunku pracy z powodu zwolnień grupowych nie pozbawia pracownika prawa do przysługującej mu powszechnej i jednorazowej odprawy emerytalnej lub rentowej. Kodeks Pracy w art. 92(1) § 1 uzależnia bowiem prawo do tej odprawy od przejścia na emeryturę lub rentę w związku z ustaniem stosunku pracy, bez względu na jego przyczynę (wyrok SN z 2 marca 2010 r., II PK 239/09). Jeżeli więc pracownik uprawniony do odprawy związanej ze zwolnieniem grupowym jednocześnie ma prawo do odprawy emerytalnej, nabywa w pełnej wysokości oba te świadczenia.

Jedyną przesłanką wyłączającą prawo od odprawy emerytalno-rentowej, jest uzyskanie świadczenia we wcześniejszym okresie. Prawo do niego ma bowiem charakter jednorazowy.   Co ważne, odprawa emerytalna jest wypłacana zawsze i nie zależy ona od stażu pracy pracownika, ani od tego ile pracuje u ostatniego pracodawcy. Są jednak warunki, które muszą zostać spełnione, aby odprawa emerytalna należała się pracownikowi:

  • pracownik nabył prawo do emerytury,
  • nastąpiło zakończenie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę,
  • pracownik nie pobrał wcześniej odprawy.

Najważniejszym warunkiem jest faktyczne przejście pracownika na emeryturę. Nie wystarczy samo nabycie prawa do świadczenia emerytalnego. Musi nastąpić zakończenie stosunku pracy w celu korzystania ze świadczenia emerytalnego. Po  rozwiązaniu   umowy  o  pracę   trzeba   zwrócić się z wnioskiem do pracodawcy o wypłatę  odprawy  emerytalnej. Do wniosku tego należy dołączyć decyzję organu rentowego o przyznaniu  emerytury.  Dlatego  też  trzeba  wcześniej  załatwić   w  ZUS  sprawę   wydania  decyzji  emerytalnej.